GEZEN TAVUK YUMURTASI ÜRETİM ÇİFTLİĞİ NASIL OLMALI?

KÜMESİMİZ NASIL OLMALI, İÇİNDE VE DIŞINDA NELER OLMALI? TAVUK BAKIMI NASIL YAPILIR?

Öncelikle şunu belirtmek isteriz ki; aşağıda okuyacağınız bu yazı hiçbir yerden alıntı değildir. Tamamen özgün bir yazı olup tecrübelerimize dayanarak bizzat tarafımızdan kaleme alınmıştır. Malesef görüyoruz ki diğer rakip firmalar bu yazımızı kopyala-yapıştır yaparak kendi web sitelerinde ve sosyal medya sayfalarında bizden izinsiz şekilde yayınlamaktadırlar. Bunun suç olduğunu ve sitemizdeki bu sayfamızı kaynak göstermeden yapanlar hakkında yasal haklarımızı saklı tuttuğumuzu belirtmek isteriz. Saygıyla duyrulur.

1. Serbest gezen tavuk yumurtacılığı için açık alan tavuk başına 2 m2’dir. 1000 tavuğa 2000 m2 alandır. Daha büyük alanda gezdirmek avantaj değil dezavantajdır. Tavuklarınız için güvenlik zaafiyeti oluşturur ve daha çok enerji harcayarak daha çok yem tüketmelerine sebep olur.
2. Açık alanın etrafı; toprak üstünde 1,5 metre, toprak altına da 60-70 cm girecek şekilde kafes telle çevrilmeli, böylece açık alan izinsiz giriş çıkışlara kapatılarak muhafaza altına alınmalıdır. Gelincik, tilki, sansar gibi hayvanlar telin altından kazarak alana girememeliler. Bu nedenle tel toprağa 50-60 cm gömülmelidir.
3. Bahçede yaz aylarında gölge olsun diye örgü fileden yapılmış (yeşil renk olabilir) gölge çadır altı alanları yapılmalıdır. Yada gölgelik ağaçlar dikilmelidir.
4. Bahçedeki üstü açık gezinme alanlarına yem ve su koyulmamalıdır. Bunun nedeni bahçeye diğer canlıları, kuşları ve yırtıcıları çekmemek için. Dışarıdan gelebilecek bu kuşlar aynı zamanda tavuklarımıza hastalık ta bulaştırabilir. Bunun önüne geçmeliyiz. Yabancı kuş ve yırtıcı gelmesine engel olmalıyız. Bunu sağlamak için tavuk sürümüzün içine gerekirse 1 erkek 4-5 dişi kaz koyduğumuzda tüm sürüye bekçilik etmiş olurlar, böylece bu kazlar yabancı yırtıcı kuşları bahçemize yaklaştırmazlar.
5. Bahçede tavuklarımızın gezindikleri alanda kum+kül+kireç+parazit tozu ilaçlarının karışımından oluşan bahçenin büyüklüğüne küçüklüğüne göre 5-10 tane tepecikler yapmalıyız. Bunun içinde tavuklarımız eşinir. Özellikle eşinirken kanat altlarına kül gittiğinde bit oluşumunu önler. Kül; bit ve parazitleri tavuklarımızın üzerinde barındırmaz.
6. Bahçeyi bölerek, her bir alana yonca, fiy, kekik, maydanoz gibi bitkiler dikmeli ve sürekli canlı kalması, uzaması için sulamalıyız. Bahçeye ekilen yonca 18 günde bir büyüyecektir. Bunları sulamak için otomatik sulama fıskiyeleri kurulabilir.
7. Kapalı kümes alanı her 6-7 tavuğa 1m2 olmalı. 1000 tavuğa 140-160 m2 arasında kapalı kümes alanı yeterlidir.
8. Kümes aynı zamanda kedi, fare, gelincik, sansar, tilki gibi canlılardan da korunmalıdır. Kümesin fan ve pencereleri mutlaka bu tip zararlıların ve kuşların içeriye girmemesi için sineklik teliyle kapatılmalıdır.
9. Kümese özellikle geceleri gelincik, sansar, tilki girmek ister. Bunu önlemek için kümesin kapıları kapatıldığında içeriye giriş olabilecek hiçbir deliği olmamalıdır. Geceleri kümes tamamen dışarıyla izole edilmelidir. Tavuklarımızın güvenliği çok önemli olduğu için her akşam kapılar kapatıldığında tüm kümesin etrafı dolaşılarak giriş deliği olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir. Geceleri yabancı hayvan yaklaşmasını önlemek için kümesin dış çevresinde bağlı şekilde 2-3 köpek beslenebilir.
10. Geceleri kümese yaklaşanlara karşı caydırıcı olması için kümesin dış çevresine harekete duyarlı yanan 50 watlık az enerji tüketen led projektörler monte edebiliriz. Böylece gece yaklaşanı aniden yanarak parlak ışıkla kaçırtmalıdır.
11. Kümesin tüm girişlerinde sönmüş kireç havuzları ve dezenfektanlı su olmalı, buraya basılarak kümese girilebilmeli. Kümese girişte ve çıkışta mutlaka eller sıvı jel sabunlarla temizlenmelidir. Hep aynı kişi kümese girmeli, çalışanın kümes içi için ayrı, kümes dışında giymesi için ayrı olmak üzere en az 2 takım çizmesi ve tulumu olmalıdır. Bunları giyerek içeriye girmelidir, çıktığında kapının yanında çıkarmalıdır. Kapıda sönmüş kireç dışında, ayakla basılması için Zefiranlı su leğeni de bulundurulabilir.
12. Büyük kümeslerde kümes içi genişliği en az 7 metre, orta yüksekliği en az 3-3,5 metre olmalıdır. Küçük kümesler her 100 tavuk için 14-15 m2 dir.
13. Kümesin Aydınlatılması: m2 başına 3 wat gün ışığı ampülü ile aydınlatılmalıdır. 1000 tavuk için kümes 140-160 m2 olacağına göre 480 watt yani 8 tane 60 watt’lık gün ışığı renginde led ampül ile aydınlatılması iyi olur. Kümeslerinizde beyaz ışık kullanmayınız. Beyaz ışık Kanibalizm nedenleri arasında sayılmaktadır.
14. Yumurtacı Yarkalar çok naziktir. Strese girerse, hastalanırsa, üşürse hemen yumurtayı azaltır. Bu nedenle kümes gürültülü bir yol kenarında kurulmamalı, hatta sese alışmaları için kümes içine hafif sesli bir slow müzik yayını verilebilir. Bu cins tavukları olabildiğince huzurlu ve refah içinde yetiştirmelisiniz. Tavuk canlısı hayatında değişiklikleri ve sürprizleri sevmez. Onların yaşam alanlarını ve bakımlarını olabildiğince stabil (durağan) tutmalısınız.
15. Yarkaların en verimli dönemi 42-43.haftalarıdır. Kümes içinde ideal şartlar sağlandığında 18-19.haftalardan itibaren ilk yumurtalarını (kılavuz) vermeye başlar. Bunlar çoğu zaman küçük, şekilsiz fakat çoğu çift sarılıdır. Hatta 1 yumurtada 3-4 sarılı bile olduğunu bizzat gördük. Bu kılavuz yumurtalar küçük boyda olmasına rağmen besin değerleri normal yumurtalardan kat be kat fazladır. Bu nedenle özellikle gelişme çağında olan çocuklara yedirilmelidir.
16. Genellikle tavukların ortalama yumurta ağırlığı 60-65 gr.dır
17. Yumurta 45-55 gr arası ise S, 55-63 gr arası ise M, 63-70 gr arası ise L boydadır.
18. Lohman ve Tinted Tavuk yılda 290-320 adet yumurta verirken, Ataks Tavuk yılda 250-280 arasında yumurta verir. 
19. Özellikle Lohman ırkı çok iyi bakılırsa %90-96 arasında verimlidir. %60 ın altında verimli ise verimsiz kabul edilir.
20. Tavuklar yaşam alanlarında ne kadar mutlu olursa o kadar verimli olurlar. Bunu sağlayabilirseniz yaz-kış %90 verim alabilirsiniz. Yumurta tavuklarınızın yaşam konforunu yüksek tutmalısınız ki o da sizi mutlu etsin.
21. Yumurta kabuğu sert ise, yumurta akı macun kıvamında ve açık sarı renginde ise, yumurta sarısı da koyu renkte ve kıvamda ise tavuk doğal besleniyor demektir. Konvansiyonel tavukçuluk yumurtasının kabuğu zayıftır, akı su gibidir, şeffaftır. Sarısı ise birbirinin hep aynı renkte olmak üzere açık sarıdır.
22. Kümes kurmadan önce mutlaka yumurta pazarınızı oluşturmalısınız, yumurtalarınızı nerelere satacağınızı işe başlamadan planlamış ve belirlemiş olmalısınız.
23. Tavukçulukta sürü sürüye karıştırılmaz. Kümese sürü bütün olarak girer, bütün olarak elden çıkarılır. Canlı satılır ya da kesime verilir. Mevcut sürüye 2 ay geçtikten sonra yeni tavuk sürüsü alınarak ilave edilmez. Yeni sürü gelmeden önce kümes her şeyiyle dezenfekte edilmelidir.
24. Kümesin zemini toprak olmamalı, beton yada kilitli parke taşı döşenmiş olmalıdır. Zemin her zaman kuru olmalıdır. Altlık olarak kalın kaba çam talaşı, kavuz ya da saplı saman serilmeli, kalınlığı kışın en az 8-10 cm, yazın 4-5 cm olmalıdır. Zemindeki beton kalınlığının 15-20 cm olması yeterlidir. Kilitli parke taşı ise 6 cm.likler yeterlidir. Zemin toprak olursa özellikle kış aylarında alttan nem üretir. Bu da altlık olarak serdiğiniz kaba talaşın ıslak kalmasına neden olarak kümesinizde kötü koku oluşmasına ve daha önemlisi hastalıklara davetiye çıkarılmasına neden olur. Kümes zeminini her zaman kuru tutmalısınız.
25. Kümesin iç duvarları ve tabanı hijyen açısından sönmüş kireçle (badana kireci) kireçlenmelidir, badanalanmalıdır. Kümesinizde sönmemiş kireç asla kullanmayınız.
26. Kümes zemininde altlık olarak kullandığımız malzeme (kaba ağaç talaşı) havanın sıcaklığına ve nemine göre ayda 1 ya da 2 kez değiştirilmelidir. Altlık kesinlikle ıslak, nemli olmamalı, her zaman kuru olması sağlanmalıdır. Aksi takdirde ıslak zemin bakteri mikrop üretir. Kümes kapısının önünde de özellikle kışın çamurlu alan oluşmaması için önlem alınmalı, çamura basıp kümese taşımalarına mani olunmalıdır. Kümes girişine su tutmaması için bahçeye doğru meyilli beton yapılmalıdır.
27. Kümesteki yemlikler yerden 30-35 cm yukarıda olmalıdır. Yem yerken yere dökülmemelidir. Tavuklar yerden yem yememelidir. Yoksa hasta olurlar. Yem yemek için boynu çok eğilmemelidir.
28. Yemlikler 12 kg.lık asma yemlik olacaksa, 25-30 tavuğa bir yemlik düşmelidir.
29. Kümesteki suluklar yerden 35-40 cm yüksekte olmalı, nipel suluk başlığına hayvan boynunu uzatarak ulaşabilmelidir. Böylece yere dökülmenin önüne geçilmiş olunur. Hayvan su içerken boynu eğilmeyecek. Yazın gölge araziye de çok önermesek de suluk koyulabilir. Bu suluklar nipel değil de şamandıralı olsun ki tavuklar bol bol su içebilsinler. Yaz sıcağında içtikleri su sıcaklığı 15-16 derece olmalıdır, bunun için çok sıcak havalarda su kaplarına ya da nipel suluk sistemine su veren küçük deponuzun içine günde birkaç kez buz kalıpları atabilirsiniz. Yumurtlamasını istiyorsanız hayvanlarınızı yazın serinletmelisiniz.
30. Kümesteki tavukların ortalama günlük su tüketimi yediği yemin 2 katıdır. Yani 1 tavuk günde 100 gr yem yiyorsa kışın 200 gr, yazın 300 gr günde su tüketir. Su deposu sıcaktan ve soğuktan etkilenmemesi için kümesin içinde ve yüksekte olmalıdır, mümkünse soğuktan ve sıcaktan etkilenmemesi için izolasyon malzemeleriyle heryeri sarılmalıdır. Kümes içine 2 su deposu konulmalıdır. 1000 tavuk için konuşacak olursak; 1.büyük depo daha üstte olmalı ve en az 500 litre kapasiteli olmalı buradan su hemen daha alt hizasında bulunan daha küçük olan 2.depoya girmeli, bununda kapasitesi (1000 tavuk günde yaklaşık 200-250 litre arası su içer) 250 litre olmalıdır. Bu küçük depo ilaçlama ve aşılama yapılacağı zaman ve suya sirke karıştırılacağı zaman ölçü kabı şeklinde kullanılacaktır. Yani günde içtiği su miktarına ölçü niyetine kullanılacaktır. Bu küçük depodan çıkan su da kümesteki suluklara dağılmalıdır. Kümeste her 5 tavuğa 1 nipel suluk başlığı düşecek şekilde düzen kurulmalıdır, 1 metrede 5 adet başlık varsa 1 metre otomatik nipel suluk 25 tavuk için yeterlidir. Tavukların içtikleri suyun sıcaklığı kışın 19-20 derece, yazın ise 15-16 derece olmalıdır. Su deposu dışarıda olursa sıcaklığı kontrol altına alınamayacağı gibi, aynı zamanda güneş ışınları yüzünden içinde yosunlaşma ve ardından bakteri üremesi başlar ve yeşillenir. Bu da istenmeyen bir durumdur.
31. Yarkaların içtikleri suya her 15 günde bir; 200 litre suya 1 litre olmak üzere elma sirkesi (1000 tavuk için verilen ölçüdür) karıştırılarak içirilmelidir. Dezenfeksiyon amaçlıdır. Bu karışımlı su Tavuklardaki İç-dış parazitleri döker. Elma sirkesinin aynı zamanda bit-pire savunmasında da önemi büyüktür. Hayvana sağlık kazandırır. Bunu sağlamanın bir diğer yolu da, her 1 litre suya 1-2 diş sarımsak ezilerek su içinde 1 gün bekletilir. Ertesi gün bu karışım süzüldükten sonra sularına (küçük depoya) karıştırılarak tavuklara verilir, yine doğal yolla dezenfeksiyon sağlanmış olunur. Aynı işi soğan suyu da yapar. Antiseptiktir. Mikroplara karşı hayvanları koruma amaçlı yapılır. Bir diğer konu da yazın çok sıcak günlerde sularını soğutmak için su depolarına buz kalıpları atmalıyız. Her bir Tavuk sıcaklığa bağlı olarak ortalama, kışın günde 200 mililitre, yazın 250-300 mililitre su içer.
32. Mümkünse tünekler kümesin kuzey duvarında, folluklar güney duvarında olmalı, follukların yönü kuzeye bakmalı. Tüneklerin üstünde yerden 1,5 - 2 m. yükseklikte kümesin ışık alan pencereleri olmalı. Kümesin her iki yönüne de pencereler yapılacaksa karşılıklı olmamalı, çapraz konumlandırma yapılmalıdır. Bunun nedeni karşılıklı pencereler yapıldığında ve bu pencereler açıldığında cereyan yapar ve tavuklar bu cereyanda kalacakları için hastalanabilirler.
33. Kümeste yerleşim planı; bir duvardan karşı duvara doğru tünekler, yemlikler, suluklar, folluklar sıralamasında olmalıdır. Çünkü tavuk yem yer, su içer ve sonra yumurtlamaya gider.
34. Kümeste mutlaka ön ve arka girişlerin üstüne monte edilmiş 1000 tavukluk bir kümes için 2 adet 40-50 cm çapında HAVALANDIRMA FANI monte edilmelidir. Bu fanlar vasıtasıyla, içeride oluşan havasız ortam, karbondioksit, amonyak, metan gibi zehirli gazların kümes dışına düzenli aralıklarla içeriden emiş yapılarak atılması sağlanmalıdır. Bu düzen 24 saat esaslı çalışacağı için en iyisi fanlara zaman saati takarak, her 1-1,5 saatte 15-30 dakika çalışması sağlanmalıdır (gece ve gündüz). Ayrıca kümes tavanına fanlı ya da fırdöndülü havalandırma bacaları kurulabilir, böylece sürekli içerideki kirli havanın, nemin ve amonyak gazının dışarıya atılması sağlanmalıdır. Bu bacaların özelliği sadece içerdekini dışarıya atar. Dışarıdan içeriye hava üflemez.
35. Tavuklar yere yumurtlamasın diye Kümesteki folluklar yerden 10 cm yüksekten başlamak üzere konuşlandırılmalıdır. Üst üste 2-3 sıra olabilir. Malzemenin plastik ya da galvanizli sac aksamdan olması, içinde bit pire oluşmaması için önemlidir. Ebatları ise her bir folluk "en30cm x boy(derinlik)40cm x yükseklik35cm" olmalıdır, her 6-7 tavuğa 1 folluk düşmelidir. En üstteki folluğun üstü de düz olmamalı, kümesin içine doğru eğim verecek malzeme koyulmalıdır, tavuk üstünde duramamalıdır. Tavukların gurk olmaması için tüm follukların üstü kapalı olmalıdır. Kümes köşelerine yumurtlamayı önlemek için Folluklar kümes içine “L” şeklinde konuşlandırılmalıdır. Tavuklar genellikle karanlık kuytulara köşelere yumurtlarlar. Follukların olduğu alan kuytu ve az ışıklı olmalıdır, direkt güneş ışığı görmemelidir.
36. Tavsiyemiz: “Yarkalar gelmeden hazır olsun diye hemen follukları hazırlayıp kurmayın. İlk yumurtayı bekleyin. Folluk olsa da olmasa da onlar zaten yere yumurtlar. Follukları ondan sonra kurun kümese. Yoksa yarkalar geldiklerinde folluklara tünemeye başlıyorlar ve bunu alışkanlık haline getiriyorlar.”
37. Tüneklere gelince; tavuğun ayağının kavrayabileceği kalınlıkta ve yuvarlaklıkta olmalı, mümkünse alüminyum olmalıdır. Ahşap olursa tünekte bit üremektedir. Eğer ahşap yapacaksanız mutlaka üzerini vernikleyin ve kurutun sonra kümese koyun. Her tavuğa en az 25 cm düşecek uzunlukta, maximum üst üste 3-4 sıra ve her sıranın arası 50-60 cm olmalıdır. Birbirlerinin üstüne pisleyemeyecek şekilde konumlandırılmalıdır. Tünekler kümesin iç kuzey duvarında olmalıdır. Kışın tüneklerin olduğu taraf iyi ısıtılabilirse, daha sıcak olursa geceleri folluklara ısınmak için ikişer üçer tüneyerek tavuk birikmelerini ve altındaki tavuklara pisleyerek kirletmelerini de önlemiş oluruz.
38. Kümes içindeki konumlandırma ise; folluklar kümesin güney duvarında olmalı yönü kuzeye bakmalı, üstü kapalı olmalı, folluklara güneş ışığı vurmamalı, follukların önünde suluklar, sonra yemlikler ve sonrasında da tünekler olmalıdır. Sıralama bu şekilde yapılmalıdır. Çünkü tekrar ediyoruz; Tavuk yem yer, su içer ve yumurtlamaya gider.
39. Kümesin ortam sıcaklığı her zaman (gece-gündüz) aynı olacak şekilde 22-26 derece arasında, nem oranı ise %55-60 arasında olmalıdır. Yumurta veriminin düşmemesi için Kışın kümes sıcaklığı 15 derecenin altına asla düşürülmemelidir. Bunun için kümesin içinde sıcaklık ve nem ölçer cihaz konulmalı ve sürekli bu cihazdan ortam sıcaklığı ve nemi takip edilmelidir. Civalı termometreyi öneriyoruz. Kış aylarında gerekirse kümes içine soba kurularak T boru sistemiyle içerisi ısıtılmalıdır.
40. Tavukların Kümesten bahçeye çıkış kapıları batıya bakmalıdır. Tavukların bu çıkış kapıları küçük ebatlı olmalı, dışarıdan içeriye köpek, domuz gibi hayvanların giremeyeceği darlıkta olmalıdır. Bu ebat 35cm(yükseklik)x40cm(en) olabilir. 1000 tavukluk bir kümeste bu çıkış deliklerinden en az 5 tane olmalıdır. Kümesin güney cephesinde yerden en az 1,5 metre yükseklikte olmak üzere kümese ışık ve güneş sıcaklığı girmesi için pencereler konulmalıdır. Bu pencerelerde çiftcam olmalıdır. Dışarıdan açılabilinir ya da yana sürgülü olmalıdır. Sineklik teli ile (içeriye girişlere) kapatılmalıdır. Dışarıdan Kuş da, sinek de içeriye kümese girememelidir. Bu pencerelerin altında folluklar konuşlandırılmalıdır. Yapım aşamasında pencereler karşılıklı değil, çapraz konumlandırılmalıdır. Tavuk çıkış delikleri (35cmx40cm) pencerelerin altında hidrolikli olursa çok daha iyi olacaktır.
41. Yarkalar 13-14 haftalıkken ırklarına göre değişken olmakla beraber yetiştirildiği kümeste en az 900-1100 gr aralığında gelir, fakat nakliyesi sevkiyat esnasında araçta yem yemez su içmez ve araç üzerinde kaldığı bu süreye bağlı olarak, gramajı 50-250 gr arasında düşebilir. Bunu da gözönünde bulundurmak gerekir. Yarkalar 1.kan olmalı, aşıları tam olarak yapılmış olmalıdır. (hangi aşıların ne zaman yapıldığı yarkaları getiren firmadan öğrenilebilir.) Her 45 günde bir yenilenmesi gereken aşıları firmadan öğrenilmelidir.
42. 13-14 haftalık yarkanın ayak kemikleri taze sarıdır. Yaşlandıkça bu ayak kemikleri pul pul beyazlaşır matlaşır.
43. Kümese getirilen yarkaların içinde horoz olmamalıdır. İçinde horoz olan kümeslerden daha az sayıda yumurta alırsınız. Ayrıca Tavukların yumurtlaması için horoza da ihtiyacı yoktur. Horoz tavuklarınızı çiftleşme ısrarı yüzünden strese sokar, strese giren tavuk da az yumurtlar. Çok yumurta almak istiyorsanız Kümesinize horoz koymayın.
44. İlk gelen sürü yolculuk nedeniyle %5-10 fire verebilir, ölümler olabilir. Bu oran sektörde normal kabul edilir.
45. Sürü kümese girdiğinde ilk 7 gün kümes 24 saat aydınlatılmalıdır. Ardından 1.hafta: 14 saat aydınlık,10 saat karanlık, 2.hafta: 14,5 saat aydınlık, 9,5 saat karanlık, 3.hafta: 15 saat aydınlık, 9 saat karanlık, 4.hafta: 15,5 saat aydınlık, 8,5 saat karanlık ve 5.haftadan itibaren: 16 saat aydınlık, 8 saat karanlık şeklinde kümes içinde ışıklandırma yapılmalıdır. Kümese ilk gelen sürü Yumurta verimi %80'e ulaşıncaya kadar kümesten hiç çıkarılmaması gerekir. Bu çok önemlidir.  Böyle yapılmazsa Yarkalar yumurtaya geç başlar. Bir diğer önemli konu; İlk geldiklerinde Yarkalarınız kümesinizin iç köşelerinde üstüste yığılmalar oluşturuyorsa, Kümes içindeki köşelerde bu yığılmaları önlemek için her köşeye 19 litrelik su damacanalarından dolu olarak koymalıyız. Bunun sayesinde o köşelere yığılmaları önlemiş olacaksınız. Köşeye yığılmalar altta kalanların ezilmeleri neticesinde ölümlere sebep olur.
46. Yeni gelen 13-14 haftalık yarkalara ilk 35-40 gün (%5 verim alıncaya kadar) sadece Piliç Geliştirme Yemi (Granül Formda) verilmelidir. %5 verimle kılavuz yumurta yapmaya başlamasının ardından, Hergün verdiğiniz Piliç Geliştirme Yeminin içine azar azar 1.Dönem Yumurta Yemi ilave etmelisiniz. İlave ettiğiniz kadar da Piliç Geliştirme Yemini azaltmalısınız yemin içinden. Yani Yumurta yemini hergün yeme biraz daha fazla ilave ederken, aynı miktarda da Piliç geliştirme yemini azaltmalısınız. Bu süreç en az 10 gün sürmeli. Yani Piliç Geliştirme Yeminden Yumurta Yemine geçişiniz 10 günü bulmalıdır. Aksi takdirde Yarkalar yem değişikliğini farkeder ve bu durum onlarda stres yaratabilir. Bu dönemi onlara hissettirmeden atlatmalısınız. Yumurta Yemine direkt asla geçmeyin. Bu süreç yarka kümese girdiği günden itibaren 45 günde tamamlanmalıdır. Yumurta vermeye başlayan yarkalar vücut gelişimini mutlaka tamamlamış olmalıdır. Bu sonraki verimi için çok önemlidir. Hayvanın önce fiziksel gelişimini tamamlaması, sonra yumurtlaması sağlanmalıdır. %5 oranında Kılavuz yumurtayı görmeden Yumurta Yemi vermeyin. Piliç Geliştirme Yeminden sonra Yumurta Yemine geçilmelidir. Tavuklarımıza vereceğimiz yemin protein değerine dikkat etmeliyiz. Protein değeri %16 ve üzerinde olan markaları tercih ediniz. Protein değeri aldığınız yem çuvalının üzerinde yazar ordan kontrol ediniz. Günde 2 defa yemlikler doldurularak, yemliklerin her zaman dolu olduğundan emin olmalıyız. Hayvan doyduğunda yem yemeyi bırakır, yemlikteki yemi bitirmek için uğraşmaz. Vereceğiniz hazır yemlerde "Granül Form"da olanını tercih ediniz. Yarkaların Granül Formdaki yemi daha rahat severek tüketir ve yemden yararlanma oranı diğer yem formlarına (palet yeme) göre daha yüksektir.
47. Tavukların diğer hayvanların beslenmesinden farklı taraflarından biri de: ▪ Yemlerin öğünler halinde verilmeyip sürekli olarak önlerinde bulundurulmasıdır. ▪ Sindirim sisteminin belirli bölümlerinin özellikle kursak ve taşlığın boşalması açlık hissi uyandırmaktadır. ▪ Bu durum günde pek çok defa tekrarlanır ve açlık hissi duyan tavuklar az az fakat sık olarak yem tüketirler. ▪ Kümeslerde yemliklerin sürekli dolu tutulmasının nedeni de budur.
48. Tavuklar yem tüketimini enerji ihtiyaçlarına göre ayarlamaktadır ▪ Yüksek enerjili yemlerden daha az tüketirken düşük enerjili yemlerden daha fazla tüketerek ihtiyaçlarını karşılarlar ▪ Günümüzde kullanılan rasyonlarda toplam gider yönünden birinci sırayı enerji almakta onu sırayla protein, mineraller, vitaminler ve diğerleri izlemektedir.
49. Kümes ısısı 30 dereceyi aştığında yarka ve tavuklarda; ▪ 1-solunum artar, ▪ 2-kan damarları genişler, ▪ 3-kanatlar sarkar, ▪ 4-enerji ihtiyacı yükselir, ▪ 5-yem ve enerji tüketimi azalır, ▪ 6-büyüme hızı azalır, yumurta verimi düşer.
50. Mide taşları (GRİT): Tavuk açısından sindirim için çok gereklidir. Erimeyen çakmaktaşı ve granit, tüketilen yemlerin maksimum düzeyde değerlendirilmesine yardımcı olur. ▪ Kalsiyum kapsayan mozayik taşı, mermer tozu gibi eriyebilenlerin grit olarak verilmesi uygun değilse de bir taraftan iyi bir kalsiyum kaynağı olmaları, diğer taraftan da bol ve ucuz temin edilebildiği için çokça kullanılmaktadır. ▪ Granit taşlarının grit(kumdan iri taneli) olarak verilmesi taşlığın kapasitesinde %50’ye varan artışlara neden olmaktadır. Bu Grit beslemesinde Tavuk başına günlük ihtiyacı 2,5 - 3 gr.dır. Tek başına asla verilmez, yemlerine karıştırılarak verilmelidir. 
51. Yumurta tavuğunda yemleme 3 dönemdir. Birinci dönem 14-42.haftaya kadar olan zamandır. Bu zamanda verilen yemin %17-20 oranında protein ihtiva etmesi ve 2600-2700 kalori enerji içermesi gerekir. İkinci dönem ise 42-65 hafta arasıdır. Bu dönemde yedirilen yemin %18-18,5 oranında protein ihtiva etmesi ve 2500-2600 kalori enerji içermesi gerekir. Üçüncü dönem ise 65-85.haftalar arasıdır. Bu dönemdeki yemlerin içindeki protein miktarının %17 civarında olması yeterlidir. Arpa tek başına asla verilmez. Verilirse yumurta akını sulandırır. Bu da istenilmeyen bir durumdur. Tavuklarınıza kümes dışında verdiğiniz buğday, arpa miktarı, kümes içindeki yemliklerde verdiğiniz hazır yemden fazla miktarda olursa yumurtacı ırk tavuklar tüy dökümüne girer. Bu istenmeyen bir durumdur. Tüy dökümünde hayvan yumurtayı azaltır  / keser. Tüy dökümüne giren bazı tavuklar bu dönemi atlatamaz ve ölürler. O yüzden piliç geliştirme ya da yumurta yeminden fazla olacak miktarda arpa, buğday, mısır, yulaf vermek sakıncalıdır. Bu yemler hayvanı yumurtlatmaz, yağlandırır.    
52. Yarkaların gelişimine katkı sağlaması ve verimini artırmak için yapılacak yöntemlerden biri de kemik suyunu kaynatıp soğuttuktan sonra içine bayat ekmek doğrayarak tavuklara yedirmektir. Bunu bahçede gezdiği alanda yapmak gerekir. Kümes içinde asla vermeyiniz. Ayrıca bunu çok sık aralıkta yapmamalıyız. Verdiğimiz miktarı da abartmamalıyız.
53. Mutfak robotunda havuç, maydanoz, domates, taze soğan, taze sarımsak çekip bahçede yedirebiliriz.
54. Protein, canlı yem, küspeler yiyen tavuk yumurtlar. Mısır, darı, buğday yumurtlatmaz bunlar tavuğu yağlandırır. Miktarını abartmadan kümes dışında verilebilir.
55. Tavuğun yemlerine zerdeçal, kadife çiçeği, pul biber koyulabilir. Yumurta kabuğuna ve içeriğine daha güzel renk verir. Pul biber kışın aynı zamanda tavuğu ısıtır. 50 kg yeme (acıysa) 2 su bardağı pul biber karıştırılarak verilebilir.
56. Dane yemle (mısır buğday arpa yulaf darı vb.) beslenen tavukların yumurta kabukları ve içi daha açık renklidir, yumurta akı daha akıcı kıvamdadır. Bu da istenilen bir durum değildir. Bu yemler yumurtlatmaz, hayvanı yağlandırır.
57. Tavuklar kışın daha çok yem yer, bu nedenle kışın soğuklara bağlı olmakla beraber tavuk başına 20-30 gr yemi artırarak vermeliyiz.
58. Kümese farklı hayvanlar sokulmamalı ve bakıcıdan başka kimse kümese girmemelidir. Ayrıca bir diğer önemli konu da Yemlerin depolanacağı yer havadar ve rutubetsiz olmalıdır. Aksi takdirde yem çuvallar içinde bile olsa küflenir. Küf zehirdir. Bu yem tavuklara verilmez. 
59. Lohman Brown cinsi yarkalar salma tavukçulukta kümes ortamında *ideal şartlar sağlandığında kılavuz denen ilk küçük ebatlı yumurtalarını 18-19.haftada verir. Ataks cinsi ise 19-20.haftada kılavuz yumurtaya vermeye başlar. İyi bakılan bu tavukların ticari açıdan yüksek verimli oldukları dönem 90-100 haftalık olana kadar devam eder. Sonra verimi hızlı bir şekilde düşüş gösterir. O zaman sürüyü bütün olarak kesime göndererek elden çıkarmak gerekir. Sürünüzün sayısı azsa "canlı köy tavuğu" adı altında çevrenize perakende satmayı da deneyebilirsiniz. Üstelik gittiği yerde az da olsa yumurtlamaya da devam eder. (*İdeal Şartlar: kümes içinde doğru sıcaklık-nem ortamı, doğru ışıklandırma, doğru yemleme, doğru havalandırma, zeminde doğru altlık seçimi, yemlik, suluk, tünek, folluk sayılarının yeterli sayıda olması ve kümes içinde doğru yerlerde konuşlandırılmış olması, stres faktörlerinin ortadan kaldırılması (yol gürültüsü, köpek havlaması vs.) ve dışarıya bahçeye salmama demektir.)
60. Yeni Kılavuz Yumurta vermeye başlayan kümesin sürüsü %80 verime ulaşıncaya kadar kümesten dışarıya çıkarılmaz. Bu sürede de yumurtlamaya ve folluklara alışırlar. Kümese yeni gelen Yarkaları kısa zamanda dışarıya salmaya-çıkartmaya başlarsanız kesinlikle yumurtaya geç başlarlar. 
61. Tavuklar sabahları 06-11 saatleri arasında yumurtlarlar. Yani öğleyin saat 12’ye kadar tavuklarınız kümeste kalmalı sonra bahçeye çıkartılmalı, akşam karanlığına kadar da dışarıda kalabilirler. Tavuklarınızı hergün aynı saatte dışarıya salmaya özen gösterin. Tavuklar dışarıya çıktıklarında folluklardan yumurtalar hemen toplanmalıdır. Akşam karanlığından hemen önce folluklar yeniden kontrol edilmelidir. Toplanan tüm yumurtalar zaman geçirmeden stoklama alanında viyollere yerleştirilip paketlenerek satışa hazır hale getirilmelidir. Stokta bekletilmeden mümkün olan en kısa sürede satış reyonlarında yerlerini almalıdır.
62. Yumurta viyolleri 1 kez kullanılır. Aynı viyol 2.kez asla kullanılmamalıdır. Yumurta deposu serin ve hafif nemli ortamlar olmalıdır.
63. Yem ve yumurta depoladığımız depo alanına fareler ve kemirgenler için kapanlar kurmalıyız, karınca ve hamam böceği oluşmaması için de düzenli olarak kokusuz püskürtme ilaçlarla ilaçlamalıyız.
64. Yumurta stok deposuna aracımız arka arka girebilmeli, nedeni ise kışın yağmurlu havalarda yumurta viyolleri ıslanmadan araca yükleme yapılabilmelidir. Yumurta stok alanı girişi de yola yakın olmalıdır.
65. Kümesten uzak bir alanda küçük bir kümesimiz daha olmalı, buna karantina kümesi denir. Hasta olduğundan şüphelendiğimiz hayvanları sürüden ayırıp bu küçük kümese almalı, gözlemlemeli, gerektiğinde burada tedavi etmeli ve iyileştiğinde yeniden sürüye dahil etmeliyiz.
66. Tavuklarımızın 18-19.haftadan itibaren sularına günlük sıvı vitamin ve mineral koyabiliriz, Yarkalarımızın bağışıklık sistemini sürekli güçlü tutmalıyız. Kafanıza göre vitamin kullanmayınız. Mutlaka veteriner hekime danışılmalıdır.  
67. Gümüş suyu da bağışıklık sistemini güçlendirir. Ama içine hiçbir metal şey değdirilmemelidir. Hiçbir metale temas ettirilmeden kullanılmalıdır. Özellikle solunum yolu hastalıklarında çok iyi gelir.
68. Bizim dikkat etmemiz gereken, tavukları devamlı gözlemleyip herhangi bir anormal hareketlerini firmayla paylaşmaktır. Anormal belirtilerin başlıcaları; tüyleri veya göğsü kabarmış, burunları akan, gözleri kapanmış, içeride bir hapşırık tıksırık sesi, yem yemeyenler, yavaş ve ağır hareket eden veya hiç hareket etmeyen tavuklar olarak sıralayabiliriz. Bunun yanında topallayan tavuklar, ayağı siğilli tavuklar olabilir. Bu belirtileri gördüğümüzde hemen firmayla, veterinerle iletişime geçmeliyiz.
69. Tavuklarınıza lüzumu halinde dokunun, sürekli onları elleyip kucağınıza alıp sevdiğinizde onlardaki patojenleri ellediğiniz diğer tavuklarınıza taşırsınız. Gerekmedikçe onlara dokunmayınız, kucağınıza almayınız. Kümese bakıcısından başkasını sokmayız. Değişik kişilerin kümese korunmasız girip çıkması unutmayın ki tavuklarınız için hastalık taşıyıcı olabilir. 
70. Su depolarına konularak verilmek üzere her 45 günde bir 1000 lik Newcastle (Veba) ve Bronşit aşılarını birlikte yapmanızı tavsiye ediyoruz. Koruma ve önlemini devam ettirmesi açısından bu iki aşının birlikte yapılması daha iyi olur. 1000 cc.lik bu canlı aşı 1000 yarka içindir. Tavuk sayınız 1000'den az ise siz tamamını yapmayın!  Kümesinizde kaç tavuğunuz varsa o kadar cc uygulama yapmalısınız. Yani 250 Yarkanız varsa 250 cc. kullanacaksınız. Kalanını saklamayınız. Uygun şekilde toprağa gömerek imha ediniz. Bu canlı aşıdır. Açıldıktan sonra tekrar tekrar asla kullanılmaz. Ayrıca tüm aşılar sağlıklı hayvan sürüsüne yapılır, kümesinizde hastalık varsa aşı uygulaması yapmayınız. Önce hastalığı bertaraf edecek tedavi yöntemlerini uygulamalı, tavuklarınızı sağlığına kavuşturmalı, sonrasında aşı uygulaması yapmalısınız.
71. Tavuğun yeşil ishali varsa yalancı veba hastalığı var demektir. Tavuğun yediği Salep kökü ishali keser.
72. Ayrıca zaman zaman kantoron yağını içtiği suya yada yediği yeme karıştırılarak verildiğinde tavukların daha rahat yumurtlamalarını sağlamış oluruz. Bu yağın aynı zamanda o bölgede tedavi edici özelliği vardır.
73. Kümese girmeden önce ve çıktıktan sonra sıvı jel el dezenfektanları ile ellerimizi mikroplardan mutlaka arındırmalıyız.
74. Hastalık belirtileri gösteren, bu yüzden hasta olabileceğinden şüphelendiğimiz hayvanları sürüden ayırarak tecrit ederek bakabileceğimiz, gözlemleyebileceğimiz ayrı bir küçük bakım kümesimiz olmalıdır. Bu alanda gözlemlediğimiz hayvanlara tedavi edici yöntemler uygulamalıyız. Sürüye karışmamalılar. Bu işleme karantinaya alma işlemi denir.
75. Bahçenin en ücra alanında ise “ölü çukuru” olmalıdır. Hasta tavukları burda itlaf etmeli ve kireçle altını ve üstünü örtmeliyiz. Ve bu alan dış ortam hayvanlarından çok iyi izole edilmelidir. Kedi köpek tilki gibi hayvanların kazıp bulup çıkartmasına mani olacak önlemler almalıyız.
76. Sürü kümesten çıktıktan sonra dezenfeksiyon, tamir bakım dönemi başlar. Kümes komple elden geçirilir, ekipman tamir edilir. Tüm kümes malzemesi dışarıya çıkartılır, içine elma sirkesi karıştırılmış tazyikli suyla yıkanır. Kümes iç duvarlarına ve tabanına kireçle yeniden badana yapılır, kümes içi de yıkanır, kuruması için pencereleri ve kapıları açık bırakılır. Tamamen kuruduktan sonra çıkarılan malzemeler içeriye alınır yerlerine kurulur. Ardından tüm kümes FUMİGASYON işleminden geçirilerek tamamen dezenfekte edilmiş olmalıdır. Yeni sürü ancak bu işlemlerin ardından kümese alınmalıdır.